მრავალჟამიერ თქვენი სიცოცხლე უწმინდესო!!!
გილოცავთ უწმინდესო და უნეტარესო დაბადების დღეს. გისურვებთ თქვენ და სრულიად საქართველოს აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში წირვა-ლოცვის აღსრულებას.
მრავალჟამიერ თქვენი სიცოცლე უწმინდესო!!!
ძველი საეპარქიო კათედრები -მოქვი,ბედია,დრანდა,ბიჭვინთისსაკათალიკოსო საყდარი XVII-XVIII ს-თვის ადიღე-ჩერქეზული ტომების შემოსევების შემდეგ გაუქმდა და ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით, დაცლილი საეპისკოპოსოები მღვდლის ამარა დარჩა. დრანდის ბოლო ეპისკოპოსი გაბრიელი XVII ს-ში, მთიელთა შემოსევების გამო იძულებული გახდა მიეტოვებინა კათედრა და იერუსალიმში წასულიყო. აფხაზეთის საეპისკოპოსო კათედრების მწყემსმთავრებმა თავისამეგრელოსადაიმერეთსშეაფარეს.
ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის ტერიტორიაზე ადრიდანვე მრავალი სიწმინდე და საეკლესიო რელიკვია იყო დავანებული. მათგან აღსანიშნავია წმინდაიოანე ნათლისმცემლისთავის ქალის ნაწილი, წმიდაიოანე ოქროპირისსარკოფაგი და სხვ.
დასავლეთ საქართველოში,აფხაზეთისსაკათალიკოსოში გარკვეულ დროს ეპარქიათა რიცხვი თექვსმეტამდე აღწევდა: ბიჭვინთის საკათოლიკოსო ეპარქია,დრანდის,მოქვის,ბედიის,ჭყონდიდის,ცაიშის,ხობის,წალენჯიხის,ცაგერის,ნიკორწმინდის,
ქუთაისის,გელათის,ხონის,ჯუმათის,შემოქმედისდახინოწმინდისეპარქიები.
დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსოს გაუქმების დროს, 1814 წელს საკათალიკოსოში მოქმედებდა შემდეგი ეპარქიები: 1.ქუთაისის; 2. გელათის; 3. ხონის; 4.ნიკორწმინდის; 5. ცაგერის;
6. ჭყონდიდის; 7. ცაიშის; 8. ჯუმათ-შემოქმედის; მმართველ მღვდელმთავართა რიცხვს ემატებოდა ხინოწმინდის ტიტულარული მღვდელმთავარიდავით წერეთელი.
1810-იანი წლებში რუსეთის იმპერიამ ქართველ მებრძოლებთან ერთად აფხაზეთის ტერიტორიიდან განდევნა ოსმალთა საოკუპაციო ჯარები და დაიწყო განადგურებული საეკლესიო ცხოვრების აღდგენა. XIX ს. 50-იან წლებში დაარსდა აფხაზეთის ეპარქია, რომელსაც1885წლამდე განაგებდნენქართველიმღვდელმთავრები.
1885წლიდანსოხუმის ეპარქიისსახელით აღმდგარ აფხაზეთის ეპარქიას ანტიქართული ორიენტაციისრუსიეპისკოპოსები მართავდნენ.რუსეთისხელისუფლების რეაქციული გეგმა აფხაზეთში ეროვნული დაპირისპირებისა და მტრობის გაღრმავებას ითვალისწინებდა.
XX ს-ის დასაწყისში, როდესაც რეალურად დადგასაქართველოსეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის საკითხი,რუსეთისუწმიდესი სინოდისა და ხელისუფლების წარმომადგენლებმა 1914 წელს სოხუმის ეპარქიის საქართველოს საეგზარქოსოდან ჩამოშორება და მისი რუსეთის ეკლესიის ჩვეულებრივ ეპარქიად გადაქცევა მოინდომეს. აფხაზმა პატრიოტებმა და სამღვდელოებამ შესაშური გონიერება გამოიჩინეს.თბილისშიმეფისნაცვალთან ჩამოსულმა სპეციალურმა დეპუტაციამპეტიციაწარმოადგინა, რომელშიც კატეგორიულად მოითხოვდნენ ამ მზაკვრული გეგმის აღკვეთას. პეტიციის ტექსტის ავტორი იყო ცნობილიაფხაზისაზოგადო მოღვაწეგიორგი შერვაშიძე.
ცხუმ-აფხაზეთის მღვდელთმთავართა სია
1917წლის სექტემბერში ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ მოწვეულ საქართველოს პირველ საეკლესიო კრებაზე სოხუმის ეპარქიას ეწოდა ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია. რუსეთის ეკლესიის სინოდი ცდილობდა უგულებელეყო საქართველოს ეკლესიის ტერიტორიული ავტოკეფალია და სოხუმის ოლქში დაეტოვებინა რუსი ეპისკოპოსი სერგი, რომელსაც დაემორჩილებოდა რუსული და ბერძნული სამღვდელოება.
1919წლის 28 ოქტომბრიდან ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ამბროსი (ხელაია) ცხუმელ-ბედიელად იქნა გადაყვანილი.
1921წლის 15 ოქტომბერს ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსად ხელდასხმული იქნაიოანე მარგიშვილი.
1926წ. ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი გახდა კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრე, მიტრ.ქრისტეფორე(ციცქიშვილი).
1927წ. ოქტომბერში ეპარქიის მმართველად დაინიშნაეფრემსიდამონიძე, რომელიც მალევე შესცვალამელქისედეკ ფხალაძემ.
17 ოქტომბერი,1927-24 მარტი,1928—ეპისკოპოსი მელქისედეკ ფხალაძე
1928წელს ეპარქიას მართავდა ეპისკოპოსიპავლე ჯაფარიძე;
1929-1934წლებში - მიტროპოლიტივარლამ მახარაძე;
2 იანვარი,1935-1938—მიტროპოლიტი მელქისედეკ ფხალაძე
1952-1956წ.წ. — მიტროპოლიტიანტონი გიგინეიშვილი;
1957-1964წ.წ. - ეპისკოპოსილეონიდე ჟვანია;
1965-1967წ.წ. - ეპისკოპოსირომანოზ პეტრიაშვილი;
1967-1977წ.წ. - მიტროპოლიტიილია შიოლაშვილი;
1978-1981წ.წ. - მთავარეპისკოპოსინიკოლოზ მახარაძე;
1981-1992წ.წ. - მიტროპოლიტიდავით ჭკადუა;
1992-2010წ.წ.- მიტროპოლიტიდანიელ დათუაშვილი.
2010 წლიდან-უწმინდესი და უნეტარესი, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, მთავარეპისკოპოსი მცხეთა-თბილისისა და მიტროპოლიტი ბიჭვინთისა და ცხუმ-აფხაზეთისა ილია II.
